Namens Staatsbosbeheer presenteerde het Landschapsarchitecten-bureau Strootman een door hen ontwikkelde toekomstvisie voor het Ballooërveld. Historisch geograaf Theo Spek gaf uitleg over de cultuurhistorische elementen in het gebied. (ZIE OOK DE KAART)
- Inventarisatie van elementen uit de historie van het landschap
- In de ijstijden gevormde grondsoorten en gradiënten
- Vruchtbaarheidsverschillen grondsoorten en invloed op begroeiing.
- Sporen van eerste bewoning; Hunebedden, Celtic fields, Grafheuvels.
- Karresporen als tekenen van transport en vervoer.
- Open heidelandschap als gevolg van houtkap en boerenbedrijvigheid.
- Beekstelsel en latere ontwateringssloten. Hydrologische patronen.
- Ontginningsakkertjes van voor 1900.
- Defensiebosjes na 1919 en loopgraven. Tankval uit 2e wereldoorlog.
- Brede zanderige tankbanen voor militaire oefeningen
- Doelen herinrichting gericht op het landschap
- Opener maken van het landschap. Verwijderen defensiebosjes.
- Herstellen en uitbreiden van de heide. Verwijderen opslag.
- Vernatten van het gebied. Dempen ontwateringssloten.
- Herstel oorspronkelijk hydrologisch systeem.
- Landbouw akkers ten zuiden en noorden met heide beplanten.
- Doelen herinrichting gericht op gebruik
- Extra wandelpaden waardoor kortere wandelrondjes ontstaan.
- Wandelpaadje langs de tankval, eventueel met brug erover.
- Galgenberg markeren met galgenpaal.
- Grafheuvels vrij van bomen en struiken maken, zichtbaarder.
- Verbeteren zicht vanaf fietspaden en autoweg op de heide, panorama.
- Parkeerplaatsen rond het gebied. Hoe groot?
- Landschap spannender maken maar geen museumlandschap.
Tot zover een korte samenvatting van de gepresenteerde ideeën.
CENTRAAL IN DEZE VISIE STAAT DE CULTUURHISTORISCHE ACHTERGROND VAN HET GEBIED
In het landschap zijn nog elementen aanwezig, die verwijzen naar vroeger gebruik door de mens in verschillende perioden van de geschiedenis, lopend van de prehistorie tot en met de tweede wereldoorlog. Deze herkenningspunten wil men beter zichtbaar en ook beter bereikbaar maken door de aanleg van paden, het kappen van bosjes en de aanleg van parkeerplaatsen.
NATUUR ALS (BIJ)PRODUCT VAN MENSELIJK HANDELEN
Eigenlijk is alle natuur in Nederland als het ware het (bij)product van de activiteiten van de mens gedurende een bepaalde periode van de geschiedenis. Deze cultuurhistorische relatie tussen mens en omgeving staat tegenwoordig erg in de picture en men wil die herinnering aan het verleden behouden en beter zichtbaar maken.
Probleem daarbij is, dat door de tegenwoordige leefwijze van de mens (grootschalige landbouw en veeteelt en industrialistatie) het landschap van weleer dreigt te verdwijnen, doordat het niet meer op dezelfde manier wordt onderhouden als vroeger. Het behoud van dit oude landschap vereist dus extra (financiele) inspanning en daar moet geld voor gevonden worden. Om voor deze uitgaven een draagvlak te vinden, zoekt men o.a. een oplossing in het stimuleren van de recreatie en het aanleggen van recreatieve voorzieningen. Als er meer mensen in het landschap geïnteresseerd zijn en er van kunnen meegenieten, zo is de redenering, dan is er ook meer bereidheid om daarvoor een financiele bijdrage te leveren. |
EEN ANDERE VISIE OP NATUUR EN LANDSCHAP
Overal waar de mens zich bezig houdt met natuur, wordt er gesproken in termen van natuurbehoud, natuurontwikkeling, landschaps-inrichting, kernkwaliteiten, beheersplannen en meer van dat soort kreten. Inderdaad; de mens houdt zich letterlijk bezig met de natuur... Maar is dit wel werkelijk NATUUR? Nee, denken wij: het is slechts dat stukje van de natuur, dat zich weet te handhaven binnen de beperkte ruimte die de mens de natuur laat.
Het Ballooërveld is een heidelandschap, dat is onstaan door een bepaalde vorm van menselijk beheer in het verleden. Behalve dat, zijn er nog meer sporen uit het verleden achtergebleven en het is voor ons mensen interessant om die terug te kunnen vinden en daarin iets van het verleden te kunnen herbeleven. Het Ballooërveld is een prachtig landschap en kan als uitgestrekt heideveld zeker de herinnering aan het Drenthe van vroeger levend houden. En natuurlijk is het fijn als veel mensen daarvan kunnen meegenieten. MAAR... alles in deze plannenmakerij is gedacht vanuit de mens.
Waarom niet de natuur zelf als uitgangspunt genomen?
Waarom niet eerst gekeken naar de dieren en planten die zich in een dergelijk landschap thuisvoelen en hun welzijn op de eerste plaats gesteld? Voor de mens betekent dat een kleine inperking van zijn vrijheid:
-
minder paden, zodat grotere stukken terrein ongerept blijven.
- geen loslopende honden, zodat grondbroeders niet verstoord
worden.
- geen mountainbikers op alle kleine paadjes.
- en misschien ook: niet al te veel mensen er naar toe halen.
En waarom niet een gedeelte van het gebied teruggegeven aan de natuur zelf?
Natuurlijk is het mooi als het Ballooërveld als voorbeeld van een heideveld in stand gehouden wordt, met alle interessante cultuurhistorische waarden die het herbergt. Maar er is ruimte genoeg om in enkele delen van het gebied de natuur gewoon zijn gang te laten gaan. De eindbegroeing van het Drentse landschap is bos. In de prehistorie was Drenthe bedekt door uitgestrekte wouden. Ook dat is een stuk historie. En wellicht is het ook voor de menselijke bezoekers van het gebied interessant om te zien hoe de natuur, als ze ongestoord haar gang kan gaan, zelf het gebied op haar eigen manier vorm geeft.
Als er geen onderhoud gepleegd wordt, zal er vanzelf een natuurlijke begroeiing onstaan; een begroeiing die niet makkelijk toegankelijk is en daardoor de verstoring van de aanwezige flora en fauna verhindert, zonder dat er verbods-borden nodig zijn. Ook dat maakt een landschap spannender... Wel zul je moeten accepteren dat je niet exact in de hand hebt wat er ontstaat. De mens zal moeten afzien van zijn neiging overal alles te willen bepalen.
Een dergelijke aanpak heeft ook financiele voordelen: er is geen onderhoud nodig.
WILDERNIS NU
Vlak nadat we dit verslagje gemaakt hadden, stuitten we op de website van het Drents Landschap toevallig op een bericht, waaruit bleek, dat er meer mensen zijn die vinden dat het tijd wordt dat er stukken natuur aan de natuur zelf worden teruggegeven.
Het bericht dateert van 19 maart:
Het Drents Particulier Grondbezit, Stichting Het Drentse Landschap en Staatsbosbeheer lanceren vandaag een nieuwe website, wildernis.nu, met als doel aandacht te vragen voor de eigenlijke waarde van de natuur. Heeft de natuur 'recht' op een eigen bestaan zonder ingrijpen van de mens? Het is een van de belangrijkste vragen waarop de initiatiefnemers antwoord hopen te vinden.
(zie voor meer informatie: www.wildernis.nu) |
